Bách khoa toàn thư về cá trèn

“Cá trèn” là tên gọi thông thường để chỉ một số loài cá trong họ Cá trèn (Synbranchidae), bao gồm các loài cá da trơn và có thể sống trên đất khô trong thời gian ngắn. 

Các loài cá trèn thường được tìm thấy ở các sông, ao, hồ và kênh đào ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới trên toàn thế giới. Chúng có hình dáng dẹt và dài, có mặt bụng phẳng và không có vây lưng. Một số loài cá trèn có thể đạt đến chiều dài lên đến 1 mét.

• Tên tiếng Anh: Snakehead fish
• Tên khoa học: Channa spp.
• Tên gọi khác: Cá lóc, cá quả, cá chẽm, cá trùng, cá rô, cá lục.

Thông tin phân loại

• Ngành: Chordata
• Lớp: Actinopterygii
• Bộ: Perciformes
• Họ: Channidae
• Giống: Channa
• Loài: không phân loại chính xác vì giống cá trèn có nhiều loài khác nhau trong chi Channa.

Phân bố của cá trèn

Cá trèn có phân bố rộng khắp ở châu Á, từ Ấn Độ và Sri Lanka đến Trung Quốc, Đông Nam Á và Indonesia. Các loài cá trèn đã được giới thiệu vào nhiều khu vực khác nhau trên thế giới như châu Phi, Mỹ và Úc. Tùy thuộc vào loài, cá trèn có thể sống trong nước ngọt, nước lợ hoặc nước mặn, từ hệ thống sông suối cho đến các con đập, hồ nuôi thủy sản hay các kênh đào.

Giá trị dinh dưỡng của cá trèn

Cá trèn là một loại cá biển có giá trị dinh dưỡng cao, chứa nhiều protein, vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Dưới đây là các giá trị dinh dưỡng của cá trèn:

– Protein: Cá trèn là nguồn cung cấp protein chất lượng cao, giúp cơ thể xây dựng và duy trì các tế bào mới, phục hồi cơ bắp và hỗ trợ quá trình trao đổi chất. Một miếng cá trèn 100g có chứa khoảng 23g protein.

– Omega-3: Cá trèn chứa nhiều axit béo omega-3, giúp tăng cường sức khỏe tim mạch, giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, huyết áp cao và đột quỵ.

– Vitamin: Cá trèn cũng là nguồn cung cấp các loại vitamin như vitamin B12, vitamin D và vitamin E. Vitamin B12 giúp duy trì chức năng thần kinh và hệ tiêu hóa, vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi và giữ cho xương chắc khỏe, vitamin E có tác dụng chống oxy hóa.

– Khoáng chất: Cá trèn là nguồn cung cấp các khoáng chất như sắt, canxi, kẽm và selen, giúp cơ thể duy trì chức năng của các bộ phận khác nhau, tăng cường sức đề kháng và phòng chống bệnh tật.

Tuy nhiên, do cá trèn là loài cá biển, vì vậy nó có thể chứa một lượng đáng kể các chất độc hại như thủy ngân và PCB. Do đó, khi ăn cá trèn, bạn nên ăn với mức độ vừa phải và chọn những nguồn cá trèn chất lượng và an toàn.

Sinh sản

Cá trèn có thể sinh sản theo hai cách là đẻ trứng và nuôi con non trong miệng.

Đối với cách sinh sản đẻ trứng, cá trèn sống đơn độc hoặc thành đàn và thường xuyên đẻ trứng vào mùa mưa hoặc mùa nước lên. Cá trèn đực sẽ xây tổ để cái đến đẻ trứng trong đó. Sau khi đẻ trứng, cái sẽ rời khỏi tổ và để cá trèn đực chăm sóc trứng và các con non.

Cách sinh sản nuôi con non trong miệng của cá trèn là đặc biệt ở một số loài như cá trèn đầu búa (Channa marulius). Trong quá trình này, cái sẽ đẻ trứng vào tổ của cá trèn đực, sau đó đực sẽ nuôi và bảo vệ trứng cùng với các con non khi chúng mới nở ra. Con non sẽ được nuôi trong miệng của cá trèn đực trong khoảng từ 20 đến 30 ngày cho đến khi chúng đủ lớn để bơi và săn mồi độc lập.

Tập Tính Sinh học

Cá trèn là loài cá nước ngọt có tính kháng khuẩn cao, chúng thường sống ở môi trường nước có nhiều vi sinh vật và các chất hữu cơ. Cá trèn có thể chuyển đổi giữa hai hình thái sống trong môi trường nước kiệt quệ hoặc lâu ngày không có nước như động vật ưa khô. Chúng có khả năng thích nghi với môi trường mới và tồn tại được trong các điều kiện nước bẩn và ô nhiễm.

Cá trèn là loài cá ăn tạp, chúng săn mồi bằng cách bơi lên gần mặt nước hoặc dưới đáy sông để bắt các con cá và động vật phù du khác. Cá trèn cũng có khả năng ăn thực phẩm từ môi trường xung quanh như con trùng, giun đất, cái cám, rong biển, cây thuốc lá, vv.

Cá trèn là loài cá cáo, chúng có thể tấn công và ăn các loài cá nhỏ hơn và thậm chí là các loài động vật khác trong môi trường nước như ếch, cá sấu, rắn, tắc kè hoa, vv. Chúng có hệ thống răng và hàm mạnh mẽ để xé thịt và nuốt chửng con mồi của mình.

Công dụng của cá trèn

Cá trèn là một loài cá có giá trị kinh tế và dinh dưỡng cao. Nó được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực và y học.

Trong ẩm thực, cá trèn được sử dụng để chế biến nhiều món ăn ngon như: cá kho tộ, cá chiên, canh chua cá trèn, lẩu cá trèn, cá trèn hấp… Các món ăn từ cá trèn không chỉ có hương vị đặc biệt mà còn giàu dinh dưỡng, chất đạm, vitamin và khoáng chất.

Cá trèn cũng được coi là một loại thuốc quý trong y học dân gian. Theo các nhà khoa học, cá trèn có tính kháng khuẩn, giảm đau, kháng viêm và chống ung thư. Ngoài ra, nó còn được sử dụng để điều trị một số bệnh về tim mạch, hen suyễn, tiểu đường, tiểu cầu và đột quỵ.

Tuy nhiên, để sử dụng cá trèn một cách hiệu quả và an toàn, người ta cần phải biết cách chế biến và sử dụng đúng cách. Nếu sử dụng sai cách hoặc không hợp lý, cá trèn có thể gây ra nhiều tác hại cho sức khỏe.

Cá trèn và hiện trạng tại Việt Nam

Cá trèn là một loài cá nước ngọt, sống chủ yếu ở các con sông và hồ nước. Tuy nhiên, tình trạng của cá trèn tại Việt Nam đang gặp phải nhiều vấn đề về bảo tồn và phát triển.

Ở Việt Nam, các con sông lớn như Sông Hồng, Sông Mã và Sông Cửu Long từng là nơi sinh sống của nhiều loài cá trèn. Tuy nhiên, do quá trình khai thác và xây dựng các công trình thủy điện, môi trường sống của cá trèn đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc trừ sâu và rác thải cũng góp phần làm giảm số lượng cá trèn trong các khu vực này.

Tuy nhiên, để bảo tồn loài cá trèn và phát triển ngành nuôi trồng cá trèn tại Việt Nam, nhiều hoạt động đã được triển khai như: Tăng cường giám sát và kiểm soát việc khai thác cá trèn; Xây dựng các trại nuôi cá trèn trong các khu vực có điều kiện thích hợp; Thúc đẩy phát triển ngành nuôi trồng cá trèn trong các vùng có tiềm năng.

Tuy vẫn còn nhiều thách thức và khó khăn, nhưng sự quan tâm và những nỗ lực của chính phủ Việt Nam, các tổ chức và các nhà khoa học đã giúp tình trạng bảo tồn và phát triển cá trèn ở Việt Nam được cải thiện một cách tích cực.

Các loài cá trèn phổ biến tại Việt Nam

Ở Việt Nam, có nhiều loài cá trèn được ưa chuộng và phổ biến trong ẩm thực, bao gồm:

1. Cá trèn đen (Black pomfret): Là loại cá trèn phổ biến nhất tại Việt Nam, có màu đen đặc trưng và thịt mềm, ngọt, béo. Cá trèn đen thường được chế biến thành các món nướng, hấp, chiên và kho.

2. Cá trèn đỏ (Red pomfret): Cá trèn đỏ có màu đỏ rực và thịt mềm, ngọt, béo. Thường được chế biến thành các món hấp, chiên và nướng.

3. Cá trèn vàng (Golden pomfret): Cá trèn vàng có màu vàng và thịt trắng, mềm, ngọt. Thường được chế biến thành các món nướng, hấp, chiên và kho.

4. Cá trèn ba chỉ (Three-spot pomfret): Cá trèn ba chỉ có vân đen trên lưng và 3 chấm đen trên thân, thịt mềm, ngọt. Thường được chế biến thành các món hấp, chiên và nướng.

5. Cá trèn lồng (Pompano): Cá trèn lồng có hình dáng dài hơn và thân thon hơn các loài cá trèn khác, thịt trắng, mềm, ngọt. Thường được chế biến thành các món nướng, hấp và kho.

Ngoài các loài trên, còn có một số loài cá trèn khác cũng được sử dụng trong ẩm thực Việt Nam như cá trèn xanh (Green pomfret), cá trèn vua (King pomfret) và cá trèn hồng (Pink pomfret).

Vậy là qua bài viết này các bạn, hoiquanbancau.vn đã cho các bạn biết được tất tần tật về cá trèn đúng không nào. Đón xem chuyên mục từ điển về cá (Cá gì? Ở đâu?) của chúng tôi để có thêm kiến thức về các loài cá nhé