Cá mập – Từ điển về cá mập tại hoiquanbancau.vn

Cá mập thuộc lớp Cá sụn và có thân hình thủy động học, giúp chúng dễ dàng rẽ nước. Chúng có từ 5 đến 7 khe mang dọc mỗi bên hoặc gần đầu (khe đầu tiên sau mắt gọi là lỗ thở) và da có nhiều gai nhỏ bao bọc cơ thể để chống lại ký sinh. Các hàng răng trong miệng của cá mập có thể mọc lại được.

Loài cá mập bao gồm các loài với kích cỡ chỉ bằng bàn tay như Euprotomicrus bispinatus, một loài cá sống dưới đáy biển dài chỉ 22 xentimét, đến loài cá nhám voi khổng lồ (Rhincodon typus), loài cá lớn nhất với chiều dài 12 mét (39 ft), tương đương với một con cá voi nhưng chỉ ăn sinh vật phù du, mực ống và một số loài cá nhỏ khác.

Cá mập bò (Carcharhinus leucas) còn được biết đến nhiều nhất nhờ khả năng bơi được trong cả nước ngọt và nước mặn, thậm chí cả ở các vùng châu thổ. Cá mập được cho là đã xuất hiện cách đây hơn 420 triệu năm, trước cả thời kỳ xuất hiện khủng long.

• Tên tiếng Anh: Oceanic shark
• Tên khoa học: Carcharhinus longimanus

Thông tin phân loại

Đây là các cấp phân loại khoa học của một loài động vật như cá mập:

• Ngành (Phylum): Chordata
• Lớp (Class): Chondrichthyes (cá sụn)
• Bộ (Order): Carcharhiniformes hoặc Lamniformes (tùy thuộc vào loài cá mập)
• Họ (Family): Carcharhinidae, Sphyrnidae, Lamnidae, hay đơn giản là “Cá mập” nếu không xác định được họ.
• Giống (Genus): Tùy thuộc vào loài cá mập.
• Loài (Species): Tên cụ thể của loài cá mập. Ví dụ: Carcharodon carcharias là loài cá mập trắng.

Giá trị dinh dưỡng của cá mập

Cá mập có thể là một nguồn dinh dưỡng quan trọng cho con người, nhưng giá trị dinh dưỡng của chúng phụ thuộc vào loài và phần của cá được sử dụng.

Các loài cá mập lớn thường có nhiều chất béo và giàu đạm, tuy nhiên, các loài này cũng có khả năng tích tụ các chất độc hại trong môi trường. Do vậy, khi tiêu thụ cá mập, cần phải chọn các loài có nguồn gốc rõ ràng và không bị ô nhiễm.

Thịt cá mập có chứa nhiều protein, vitamin B12, selen, magiê và omega-3 axit béo, các chất dinh dưỡng này có thể giúp hỗ trợ sức khỏe tim mạch và não bộ, giảm thiểu viêm, ổn định đường huyết và cải thiện tình trạng khớp xương. Tuy nhiên, do cá mập sống ở đỉnh thực phẩm, giá cả thị trường cho cá mập thường rất cao và chỉ phân phối hạn chế trong một số vùng trên thế giới.

Sinh sản

Cá mập có nhiều cách sinh sản khác nhau, tuy nhiên hầu hết các loài cá mập đều là đẻ trứng hoặc đẻ con sống.

• Đẻ trứng: Các loài cá mập như cá mập trắng và cá mập xám thường đẻ trứng. Cá mập cái sẽ đẻ ra trứng trong lòng biển, sau đó cho phép chúng phát triển và trưởng thành mà không có sự chăm sóc của cá mẹ. Thời gian để trứng nở ra trứng con khác nhau tùy thuộc vào điều kiện môi trường.
• Đẻ con sống: Một số loài cá mập, chẳng hạn như cá mập bò và cá mập trắng răng sọc, sinh sản bằng cách đẻ con sống. Trong quá trình này, trứng được thụ tinh bên trong cơ thể cá mẹ, sau đó phát triển và trưởng thành trước khi được đẻ ra bên ngoài cơ thể cá mẹ. Quá trình này giúp bảo vệ trứng con khỏi các kẻ săn mồi và giúp chúng phát triển tốt hơn trước khi được đưa vào môi trường tự nhiên.

Các loài cá mập sinh sản ở độ tuổi và kích thước khác nhau. Cá mập trắng, chẳng hạn, có thể sinh sản từ 12 đến 18 tuổi, trong khi cá mập bò chỉ cần 5 tuổi để trưởng thành và sinh sản. Nhiều loài cá mập đực cạnh tranh với nhau để có được quyền giao phối với cái, trong khi cá mập cái có thể sinh sản hàng năm hoặc mỗi hai năm.

Tập Tính Sinh học

Cá mập có tập tính sinh học đặc biệt để giúp chúng sống sót trong môi trường đầy thách thức của đại dương. Dưới đây là một số đặc điểm nổi bật của tập tính sinh học của cá mập:

1. Hệ thống cơ quan giúp cá mập cân bằng và duy trì sự ổn định trong nước, giúp chúng bơi nhanh và linh hoạt.
2. Da của cá mập được bao phủ bởi vảy, gai và nhám, giúp bảo vệ chúng khỏi các ký sinh trùng, máu lươn và cũng giúp giảm ma sát khi bơi.
3. Các loài cá mập như cá mập trắng và cá mập đại dương có thể điều chỉnh nhiệt độ cơ thể của mình để duy trì hoạt động trong nước lạnh.
4. Hệ thống thần kinh của cá mập rất phát triển, giúp chúng tìm thấy con mồi ngay cả trong ánh sáng yếu và trong khói và bùn đáy đại dương.
5. Nhiều loài cá mập có khả năng phát quang, sản xuất ánh sáng từ các cơ quan sinh dục và các chiếc răng để thu hút con mồi hoặc giao phối.
6. Các loài cá mập có khả năng cảm nhận các trường điện từ của các sinh vật khác, giúp chúng tìm thấy con mồi và tránh được nguy hiểm.

Tập tính sinh học đặc biệt này giúp cá mập trở thành các kẻ săn mồi khỏe mạnh và nhanh nhạy trong đại dương.

Công dụng của cá mập

Cá mập có nhiều công dụng quan trọng đối với con người và môi trường sống của chúng ta. Dưới đây là một số ví dụ về công dụng của cá mập:

1. Khoa học: Nghiên cứu về sinh học, hành vi và sinh sản của cá mập đã đóng góp rất nhiều cho sự hiểu biết của con người về loài động vật này và đại dương.
2. Du lịch và giáo dục: Cá mập được xem là một trong những kẻ săn mồi đáng sợ nhất trên hành tinh, điều này đã tạo ra một ngành công nghiệp du lịch và giáo dục về cá mập rất phát triển, bao gồm các tour vòi rồng để đi quan sát cá mập trong tự nhiên.
3. Thực phẩm: Thịt và món ăn từ các loài cá mập có giá trị dinh dưỡng cao, tuy nhiên, do tình trạng đánh bắt quá mức và các vấn đề liên quan đến ô nhiễm môi trường, việc sử dụng cá mập trong thực phẩm đang gặp phải nhiều tranh cãi.
4. Điều tiết đại dương: Như một kẻ săn mồi đáng sợ, cá mập giúp kiểm soát sự phát triển quá mức của các loài vật nuôi khác trong đại dương, giúp duy trì sự cân bằng sinh thái của hệ thống đại dương.
5. Dược phẩm: Có một số nghiên cứu cho thấy rằng các hợp chất được tìm thấy trong cơ thể cá mập có thể có tác dụng chống ung thư và chống viêm, điều này đã tạo ra tiềm năng để sử dụng cá mập trong lĩnh vực y học.

Tuy nhiên, việc săn bắt và khai thác cá mập đang gây ra nhiều vấn đề liên quan đến bảo vệ môi trường và tình trạng giảm số lượng cá mập, do đó cần phải có các hoạt động bảo vệ môi trường và quản lý nguồn lực cá mập hiệu quả.

Cá mập và hiện trạng tại Việt Nam

Cá mập là một loài động vật biểu tượng của đại dương và có nhiều giá trị kinh tế, tuy nhiên tình trạng giảm số lượng cá mập đang diễn ra ở khắp nơi trên thế giới, đặc biệt là ở Việt Nam.

Theo một báo cáo của Tổ chức Bảo tồn Động vật Hoang Dã (WWF) năm 2020, Việt Nam là một trong những quốc gia tiêu thụ cá mập và vây cá mập lớn nhất thế giới. Số lượng cá mập bị đánh bắt và giết hại hàng năm ở Việt Nam là rất lớn, đặc biệt là cho mục đích tiêu thụ vây cá mập để sản xuất súp vây cá mập và một số món ăn khác, được xem là món ăn cao cấp và đắt tiền.

Các hoạt động đánh bắt cá mập không chỉ gây ra tác động đến quần thể cá mập mà còn gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với hệ sinh thái đại dương. Ngoài ra, việc sử dụng các phương pháp đánh bắt không bền vững như mang rình, mạng trôi và câu mực cũng làm giảm số lượng các loài cá khác ngoài cá mập.

Hiện tại, Việt Nam đã ban hành một số chính sách bảo vệ cá mập nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp hải sản. Tuy nhiên, việc thực thi các quy định về bảo vệ cá mập và giám sát các hoạt động đánh bắt cá mập tại Việt Nam vẫn còn hạn chế, do đó cần có sự hợp tác giữa các bộ, ban, ngành liên quan để xử lý tình trạng khai thác cá mập không bền vững tại Việt Nam.

Các loài cá mập phổ biến tại Việt Nam

Tại Việt Nam, có nhiều loài cá mập phổ biến, bao gồm:

1. Cá mập đen (Carcharhinus limbatus): Loài cá mập này thường sống ở vùng nước nông và có thể phân bố khắp các vùng biển Việt Nam.
2. Cá mập trắn (Prionace glauca): Đây là một trong những loài cá mập lớn nhất ở Việt Nam và phân bố rộng khắp đại dương.
3. Cá mập tấm (Rhincodon typus): Đây là loài cá mập to lớn nhất trên thế giới, được tìm thấy ở một số vùng biển của Việt Nam.
4. Cá mập xám (Carcharhinus falciformis): Đây là loài cá mập có kích thước trung bình, thường sống ở vùng nước sâu và cũng có thể được tìm thấy ở nhiều vùng biển của Việt Nam.
5. Cá mập bạch (Carcharhinus amblyrhynchos): Loài cá mập này thường sống ở vùng nước nông và cũng có thể được tìm thấy ở một số vùng biển của Việt Nam.

Ngoài ra, còn có nhiều loài cá mập khác được tìm thấy tại Việt Nam, bao gồm cá mập đại dương (Isurus oxyrinchus), cá mập bò (Zebra shark) và cá mập cánh đen (Carcharhinus melanopterus). Tuy nhiên, tình trạng giảm số lượng cá mập ở Việt Nam đã gia tăng mức độ đe dọa cho các loài này và cần có các biện pháp bảo vệ để đảm bảo sự tồn tại của chúng trong tương lai.

Vậy là qua bài viết này các bạn, hoiquanbancau.vn đã cho các bạn biết được tất tần tật về cá mập rồi đúng không nào. Đón xem chuyên mục từ điển về cá (Cá gì? Ở đâu?) của chúng tôi để có thêm kiến thức về các loài cá nhé